Πρόσφατα έχει επανέλθει στο προσκήνιο το θέμα της διαχείρισις ραδιενεργών αποβλήτων και ο αντίκτυπος που έχουν στο περιβάλλον. Είναι ένα θέμα που μας αφορά όλους και παρουσιάζει τεχνολογικό και περιβαλλοντολογικό ενδιαφέρον.
Αρχικά ας δούμε τι είναι αυτά τα ραδιενεργά απόβλητα. Πρόκειται για ραδιενεργά υλικά όπως: τα ''υπολείμματα' του πυρηνικού καυσίμου που χρησιμοποιούν οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, ραδιενεργά υλικά από ιατρικές ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις και τέλος τμήματα των εγκαταστάσεων επεξεργασίας ραδιενεργών υλικών(π.χ. σωληνώσεις πει ρινικών αντιδραστήρων κτλ.)
Κατά τη διάρκεια της σχάσης ραδιενεργών καυσίμων παράγονται κάποια ραδιενεργά προιόντα, με την ονομασία neutron poisons, στην πραγματικότητα πρόκειτε για ραδιοισότοπα τα οποία έχουν την ισχυρή τάση να απορροφούν νετρόνια με αποτέλεσμα κάθε φορά πο εμείς τα βομβαρδίζουμε με νετρόνια για να γίνει σχάση αυτά να τα απορροφούν χωρίς κανένα αποτέλεσμα. Έτσι ξέρουμε ότι το καύσιμο έχει ολοκληρώσει τον λειτουργικό κύκλο ζωής του. Το πρόβλημα είναι ότι όπως κάθε ραδιοισότοπο έτσι και αυτά έχουν μία ημιζωή στο τελος της οποίας, κάθε φορά χάνουν τη μισή ραδιενέργειά τους παράγοντας επιβλαβή για τον ανθρωπο και το περιβάλλον ακτινοβολία.
Πάνω απο 20 εκαττομίρια κιβώτια κάθε μεγέθους γεμάτα ραδιενεργά απόβλητα μεταφέρονται με πλοία, τρένα, φορτηγά κάθε χρόνο. Απο το 1971 που γίνεται και εντατική καταγραφεί των ''δρομολογίων'' αυτών εχουν μεταφερθεί πάνω απο 80000 τόννους ραδιενεργών αποβλήτων, απο αυτά να σημειωθεί ότι μόνο το 5% είναι υπολοίματα πυρινικού καυσίμου. Τα ποιο πολλά απο αυτά καταλίγουν είτε σε εργοστάσια επεξεργασίας, είτε σε ειδικές εγκαταστάσεις αποθήκευσης, όπως την WIPP(waste isolation Pilot Plant) στο νέο μεξικό των ΗΠΑ. Τα ποιό γνωστά εργοστάσια επεξεργασίας είναι τα Areva's La Hague και UK's Sellafield.
Τα ''πακέτα''.
Ανάλογα με τον τύπο του ραδιενεργού απόβλητου και το μέρος εναπόθεσής του, υπάρχουν και τα κατάλληλα δοχεία. Τα ραδιενεργά απόβλητα μπορεί να είναι: Low-Level Waste(LLW), Intermediate-Level Waste(ILW) και High-Level Waste(HLW) ανάλογα με την ενέργεια που ακτινοβολούν, στο χώρο, τα ισότοπα(η τρίτη κατηγορία >2kW/m^3). Γενικά υπάρχουν πολλά είδη δοχείων αποθήκευσης που είναι αδύνατο να πούμε περαιτέρω λεπτομέρειες για αυτά, το πιο σημαντικό είναι ότι όλα αυτά τα δοχεία είναι τόσο υψηλών προδιαγραφών που η πιθανότητα ατυχήματος και διαρροής ακτινοβολίας είναι αμελητέος. Περισσότερες πληροφορίες http://www.wnti.co.uk/UserFiles/File/public/publications/factsheets/wnti_fs-2.pdf
Δύο πολύ πρόσφατα και γνωστά δρομολόγια ραδιενεργών αποβλήτων
Στις αρχές του μήνα ανησυχία προκάλεσε η είδηση ότι έφτασαν στη Ρωσία 2,5 τόννοι ραδιενεργών υλικών, που εστάλησαν από τη Σερβία. Το ταξίδι των 10000 χιλιομέτρων, διήρκεσε 4 βδομάδες, και έγινε υπό άκρα μυστικότητα.
Τον Νοέμβριο που μας πέρασε, η Γαλλία έστειλε 123 τόννους ραδιενεργών υλικών μέσω τρένου, στην Γερμανία. Που έφτασε στο προορισμό του, την πόλη Γκορλέμπεν στη βόρειο Γερμανία, μετά από πολλές καθυστερήσεις λόγο των 30000 διαδηλωτών που συνάντησε στην πορεία του. Στη πόλη αυτή βρίσκετε το κέντρο επεξεργασίας ραδιενεργών αποβλήτων της εταιρίας AREVA, μία από τις μεγαλύτερες, στο συγκεκριμένο τομέα. Αυτά τα ραδιενεργά απόβλητα μετά από την επεξεργασία που θα υποστούν θα μπορέσουν να προσφέρουν ηλεκτρική ενέργεια σε 25 εκατομμύρια Γερμανούς για ένα έτος.
Το μέλλον.
Μία ισραιλιτική εταιρία με την ονομασία Enviromental Energy Resources, ισχυρίστηκε το 2008 ότι ανέπτυξε μία μέθοδο μετατροπής των ραδιενεργών αποβλήτων σε αδρανή υλικά και καθαρή ενέργεια. Αυτό το επιτυνγάνει με την τεχνολογία (PGM) Plasma Gasification Melting Technology, που σε γενικές γραμμές χρησιμοποιεί πυρσούς πλάσματος μέσα σε ένα αντιδραστήρα για να εξαχνώσει τα ραδιενεργά υλικά. Η εταιρία πιστεύει ότι ο αντιδραστήρας της μπορεί να διαχειριστεί ένα τόνο αποβλήτων κάθε ώρα στην τιμή των 2000$, σε αντίθεση με τα 20000$/τόνο που κοστίζει σήμερα η μεταφορά και η εναπόθεση τους. Βέβαια να μην έχουμε φρούδες ελπίδες ο αντιδραστήρας αυτός είναι ικανός να διαχειριστεί μόνο LLW και ILW απόβλητα, και να σκεφτούμε ότι σε βάθος χρόνου η εκμετάλλευση της ΆΦΘΟΝΗΣ αιολικής ενέργειας είναι πολύ φτηνότερη από την πυρηνική.
Στο δεύτερο (πολυαναμενόμενο) μέρος που αφορά την ανακύκλωση δίνονται πρακτικές πληροφορίες για τα υλικά, τον τρόπο και το μέρος που μπορούμε να ανακυκλώσουμε.
Τι
Γενικά ανακυκλώνονται όλες οι συσκευασίες, υπάρχουν όμως ορισμένα καθημερινά προϊόντα που δεν μπορούμε να ανακυκλώσουμε.
Ξεχωρίζουμε επίσης τα παρακάτω σήματα πάνω σε συσκευασμένα προϊόντα:
Κάθε τόνος χαρτιού που ανακυκλώνεται διασώζει-εξοικονομεί:
17 δέντρα
4100 κιλοβατώρες
227 τόνους νερού
130-170 κιλά πετρέλαιο
Το ανακυκλωμένο χαρτί απαιτεί 70% λιγότερη ενέργεια για να κατεργαστεί σε σχέση με τις πρώτες ύλες.
ii) Πλαστικό
[μπουκάλια και δοχεία από νερό, αναψυκτικά, γιαούρτι, βούτυρο, λάδι, απορρυπαντικά, είδη καθαρισμού, σαμπουάν, αφρόλουτρα, φίλμ περιτυλίγματος , οδοντόκρεμες, αποσμητικά, πλαστικές σακούλες]
Αποτελεί το 50% των ανακυκλούμενων απορριμάτων και η χρήση του αυξάνεται 4% κάθε χρόνο.
Το ανακυκλωμένο αλουμίνιο εξοικονομεί 74% της ενέργειας που χρειάζεται για να παραχθεί εκ νέου.
Χρειάζεται 700 χρόνια για να αποσυντεθεί σε μια χωματερή.
Υπεύθυνο για τον θάνατο 1.000.000 θαλάσσιων ζώων το χρόνο.
iii) Γυαλί
[μπουκάλια και βαζάκια, χυμοί, αναψυκτικά, αλκοολούχα ποτά, τρόφιμα]
Ένα από τα λίγα προϊόντα που μπορεί να ανακυκλωθεί 100% απεριόριστες φορές.
Τα ανακυκλωμένο γυαλί εμφανίζει μεγάλη ζήτηση λόγω του μειωμένου κόστους παραγωγής και της χαμηλής ενεργειακής κατανάλωσης που απαιτεί.
Το γυαλί και το πλαστικό απαιτούν περισσότερο χρόνο να αποσυντεθούν σε σχέση με άλλα υλικά αλλά είναι απόλυτα ανακυκλώσιμα για αυτό έχει σημασία η συστηματική ανακύκλωση τους.
iv) Αλουμίνιο
[αναψυκτικά, μπίρες]
Από τα πιο εύκολα και ταχύτερα ανακυκλώσιμα υλικά καθώς μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί μέσα σε 60 μέρες.
Η επεξεργασία του αλουμινίου από ακατέργαστα υλικά απαιτεί 100 φορές ενέργεια συγκριτικά με το ανακυκλωμένο
Αναλυτικά εδώ η λίστα με τα ανακυκλώσιμα προιόντα προιόντα στην Ελλάδα.
Πως
Διαχωρίζουμε καθημερινά τα υλικά συσκευασίας
Αδειάζουμε εντελώς τις συσκευασίες απο υπολλείματα
Διπλώνουμε τα χαρτοκιβωτία και τσακίζουμε τα πλαστικά μπουκάλια-εφόσoν είναι εφικτό.
Ρίχνουμε τα υλικά χύμα μέσα στον κάδο, όχι μέσα σε σακούλες.
Που
Γενικά ρίχνουμε όλα τα ανακυκλώσιμα απορρίματα μας στους μλπέ κάδους στην γειτονία μας. Στην Ελλάδα δεν προβλέπονται ξεχωριστοί κάδοι για την ανακύκλωση των επιμέρους απορριμάτων [χαρτί, γυαλί, πλαστικό, αλουμίνιο] και η διαλογή τους γίνεται στα εργοστάσια ανακύκλωσης.
Υπάρχουν όμως ειδικές κατηγορίες απορριμάτων που ανακυκλώνονται σε επιπλεγμένα μέρη. Η ανακύκλωση αυτών των υλικών έχει μεγαλύτερη σημασία από τα υπόλοιπα διότι αποτελούνται από πιο σύνθετα και βλαβερά υλικά.
Ηλεκτρονικές συσκεύες [9]
1. Επιστροφή σε καταστήματα ηλεκτρονικών, πολλές φοές επιδοτείται η αγορά νέας συσκευής.
2. Μεταφορά σε επιλεγμένα σημεία σε κάθε δήμο ( ΚΕΠ, ΚΑΠΗ, σχολεία κλπ.) ή ειδοποίηση του δήμου για την περισύλλεξη της από το πεζοδρόμιο, εάν η συσκευή είναι μεγάλη.
Λαμπτήρες [9]
Ανακυκλώνονται όλοι οι ακεραίοι λαμπτήρες αερίων , ΟΧΙ όμως οι πυρακτώσεως και αλογόνου.Η ανακύκλωση τους δεν γίνεται στους μπλέ κάδους αλλά σε ειδικά χαρτοκιβώτια ανακύκλωσης λαμπτήρων στα παρακάτω σημεία:
σημεία συλλογής συμβεβλημένων δήμων
καταστήματα πώλησης λαμπτήρων εξειδικευμένα και μη
καταστήματα ηλεκτρολογικού εξοπλισμού ή επιλεγμένα super market
Οι λαμπτήρες πρέπει να τοποθετούνται στους ειδικούς κάδους, με προσοχή για να μη σπάσουν και χωρίς τη συσκευασία τους
Μπαταρίες [11]
Σε εδικούς κάδους του προγράμματος ΑΦΗΣ (ανακύκλωση φορητών ηλεκτρικών στηλών) που βρίσκονται σε σχολεία, super market, εμπορικά καταστήματα με είδη ηλεκτονικών.
Συμπέρασμα? Το προφανές. Κινητοποίηση του καθένα ως μονάδα και διάδοση της ιδέας στους γύρω μας. Αρκεί. Δεν χρειάζονται άλλες πρωτοβουλίες. Ο στόχος που έθεσε πρόσφατα η χώρας μας - ανακύκλωση του 50% των οικιακών απορριμάτων μέχρι το 2020, μεταξύ αλλων - ας αποτελέσει αφορμή για αλλαγή νοοτροπίας και προσωπικό στοίχημα. [14]
Συνεπώς ανακύκλωνoυμε τα πάντα, συνέχεια με συνέπεια!
Πάλι? Χιλιοειπωμένες εκφράσεις, μπλέ κάδοι, πράσινα τοξάκια πιθανόν να ζωντανεύουν στην μνήμη μας στο άκουσμα της λέξης. Η ανακύκλωση όμως παραμένει ο πιο ενεργός και αποτελεσματικός τρόπος μετά την μείωση και την επαναχρησιμοποίηση, (κατά το τρίπτυχο Reduce, Reuse, Recycle) με τον οποίο μπορεί κάθε πολίτης ανεξάρτητα να συμβάλλει στην εξυγίανση του πλανήτη.
Σχεδόν κάθε αντικείμενο που μας περιβάλλει μπορεί να ανακυκλωθεί και να συμμετάσχει στον αέναο κύκλο ζωής. Εκεί άλλωστε βασίζεται και η φιλοσοφία της ανακύκλωσης. Εάν θέλαμε να δώσουμε ένα συντομό ορισμό της, θα λέγαμε οτι είναι:
η διαδικασία του διαχωρισμού, της συλλογής και της μετατροπής χρησιμοποιημένων προιόντων ή απορριμάτων σε νέα υλικά.
Η ανακύκλωση δεν πρέπει να υποτιμάται, ούτε να εφαρμόζεται περιστασιακά προς απόσβεση παροδικών κρίσεων οικολογικής συνείδησης, αλλά συστηματικά και προγραμματισμένα. Πρωταρχικός στόχος δεν είναι ο ακριβής τρόπος με τον οποίο θα ανακυκλώσουμε αλλά η ίδια η πράξη καθ΄ αυτή- καλύτερα να ανακυκλώσουμε λάνθασμένα παρά καθόλου. Και ο μέσος έλληνας συνεπής στον να φιγουράρει είτε στην κορυφή των αρνητικών είτε στο τέλος των θετικών παγκόσμιων κατατάξεων, στον τομέα της ανακύκλωσης φέρει ποσοστό ανακύκλωσης εφάμιλλο με αυτό χωρών υπο ανάπτυξη. Το βέβαιο είναι οτι δεν μπορεί να επιρρίψει ευθύνες στο αποδιοπομπαίο πολιτικό σύστημα.
Η ανακύκλωση ξεκίνησε ως πρακτική περίπου από το 1800, οπού εκαττομύρια άνθρωποι δεν γνώριζαν την σημασία της. Σήμερα εφαρμόζεται σχεδόν σε όλα τα κράτη του κόσμου, ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου, καθώς προσφέρει αμέτρητα οφέλη σε πολλαπλά επίπεδα. Ας ρίξουμε όμως μια ματιά, για το τι συμβαίνει στην Ελλάδα και στον υπόλοιπο κόσμο στον τομέα της ανακύκλωσης :
Ελλάδα: Τα σύγχρονα δεδομένα θέλουν την Ελλάδα να ανακυκλώνει μόνο το 10% του συνόλου των απορριμάτων της και το υπόλοιπο 90% να καταλήγει σε χωματαρές [1]. Άλλες πηγές ,πιο αισιόδοξες, θέλουν την Ελλάδα να ανακυκλώνει το 25% των οικιακών απορριμάτων της το 2008, παρουσιάζοντας σημαντική αύξηση σε συγκριτικά με το 2004 (μόλις 6%). Το ποσοστό αυτό όμως δεν αφορά τα βιομηχανικά απόβλητα. [8]
Όλα τα υπόλοιπα απορρίματα εναποτίθονται σε χώρους (σήμερα υπάρχουν >5000) που τις περισσότερες φορές δεν πληρούν τις προδιαγραφές, δεν φέρουν άδεια και δεν τηρούν στοιχειώδεις κανόνες υγιεινής. Τα προβλήματα που δημιουργούνται πολλαπλά και απασχολούν κατά καιρούς τα ΜΜΕ χωρίς να δίδεται τελικά κάποια λύση. [10]
Αντίστοιχα οι 5 πρώτες χώρες στην ανακύκλωση είναι : [5]
Αυστρία 60%
Ελβετία 52%
Γερμανία 48%
Ολλανδία 46%
Νορβηγία 40%
Άλλες χώρες :
Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Πορτογαλία: 16-18%
ΗΠΑ: ανακυκλώνει το 10% των απορριμάτων της ήδη από το 1980 ενώ τώρα αγγίζει το 32%. (παρά την αύξηση των στερεών απορριμάτων της κατά 60% τα τελευταία 25 χρόνια) [2]
Κίνα: πολίτες και πολιτεία παίρνουν μέτρα που ενθαρρύνουν την ανακύκλωση και παράλληλα αποφέρουν κέρδος. Υπολογίζεται ότι 2.5 εκατομμύριαΚινέζοιμαζεύουν ανακυκλώσιμα προϊόντα από τους δρόμους , εισπράττοντας 150$ μηνιαίως. Το Πεκίνο έχει την μεγαλύτερη εγκατάσταση ανακύκλωσης στον κόσμο και συνεχίζει να επενδύει σε αντίστοιχα προγράμματα, ευελπιστώντας να αυξήσει το ποσοστό ανακύκλωση από 10% σε 80% !
Ιαπωνία: η ανακύκλωση αποτελεί βιομηχανία με τζίρο $360 δις
Αφρική: αύξησε την ανακύκλωση γυαλιού από 143.000 σε 183.000 τόνου μετά από σύμπραξη με την Εταιρία Ανακύκλωση Γυαλιού.
Βραζιλία: εταιρίες ανακύκλωσης απασχολούν 500.000 συλλέκτες ανακυκλώσιμων υλικών, δημιουργώντας αγορά $3 δις. Ανακυκλώνει το 50% από τους 140.000 τόνους απορριμάτων που παράγονται καθημερινά.
Aνακύκλωση και αριθμοί [4, 6, 12]
Η Μοναδιαία Παραγωγή Απορριμάτων (Μ.Π.Α.) εκφράζει τα κιλά των απορριμάτων που παράγει ένα άτομο σε μια μέρα κατά μέσο όρο και χρησιμοποιείται ευρέως πλέον. Για τις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας ο αριθμός αυτός είναι 0.6 kg/άτομο και για τις αστικές 1.4 kg/άτομο.(--> 511 kg ετησίως vs 730 κg ετησίως στις ΗΠΑ / αντε τους φτάνουμε) [10, 4]
Το 60-70% των απορριμάτων που βρίσκεται σε συμβατικούς κάδους μπορεί να ανακυκλωθεί ( στην Ελλάδα το ποσοστό είναι σημαντικά μεγαλύτερο)
Ο αριθμός των χωματερών μειώνεται ενώ το μέγεθός τους αυξάνεται κάθε χρόνο.
Υπολογίζεται οτι το κόστος ανακύκλωσης ανά τόνο απορριμάτων κυμαίνεται μεταξύ 50$-150$ ενώ το κόστος για την συλλογή απορριμάτων και άλλων προγραμμάτων είναι 70$-200$.
16% της αξίας ενός προιόντος αντιστοιχεί στην συσκευασία του, η οποία τελικά καταλήγει στα σκουπίδια.
9 στους 10 ανθρώπους θα ανακύκλωνε περισσότερο εαν αυτό ήταν ευκολότερο.
Ο μέσος άνθρωπος στην Μεγάλη Βρετανία αγοράζει 38 κιλά εφημερίδας τον χρόνο και η μέση οικογένεια καταναλωνει 690 λίτρα αναψυκτικών,400 ltr γάλα, 110 ltr χυμών και 100 ltr νερό. Αυτά αντιστοιχούν σε πολλααα σκουπίδια, οπότε βεβαιωθείτε οτι τα ανακυκώνετε. [13]
Γιατί [3]
Τα οφέλη της ανακύκλωσης είναι πολλά περισσότερα από τα προφανή. Συνοπτικά τα κυριότερα είναι :
προστασία φυσικών πόρων: ο άνθρωπος καταφεύγει λιγότερο στις πρώτες ύλες για την παραγωγή προϊόντων
εξοικονόμησηενέργειας : απαιτείται λιγότερη ενέργεια για την επεξεργασία ανακυκλούμενων υλικών σε σχέση με τα ακατέργαστα
μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου: λόγω της μειωμένης ενέργειας που απαιτείται κατά την παραγωγή
συρρίκνωση χωματερών και μείωση αστικών αποβλήτων
εξοικονόμησηχρήματος στον καταναλωτή: ως αποτέλεσμα του μειωμένου κόστους παραγωγής
δημιουργία νέων θέσεων εργασίας / 1200 στην περίπτωση της Ελλάδας
ενίσχυση εγχώριας οικονομίας μέσω της μείωσης των εισαγωγών σε πρώτες ύλες και ενέργεια
